Botulisme bij wecken: hoe gevaarlijk is het echt?
Wecken is weer he-le-maal terug. En dat merken wij ook: we krijgen steeds vaker vragen over het mogelijke gevaar van botulisme.
We verkopen uiteraard weckpotten en materiaal voor het inmaken, maar we zijn graag eerlijk.
Op onze receptensite waarschuwen we regelmatig voor het risico op botulisme (volgens onze fans zijn we zelfs de enigen die dat doen).
De kans is heel klein… maar een kleine kans is óók een kans.
Wanneer is botulisme een risico?
Goed nieuws: fruit wecken is altijd veilig.
En ook inmaken met azijn en suiker is geen probleem.
Het risico ontstaat pas bij het wecken van:
- Groenten
- Vlees
- Vis
Waarom? Omdat Clostridium botulinum zich alleen kan ontwikkelen in niet-zure voedingsmiddelen (pH > 4,5). Hoe lager de pH, hoe zuurder en hoe veiliger.
Simpel uitgelegd:
- Zuur (<4,5 pH) → geen kans op botulisme
- Niet zuur (>4,5 pH) → wel een risico
Waarom is 121°C zo belangrijk?
De sporen van de botulismebacterie zijn taaie rakkers. Ze overleven moeiteloos 100°C.
- 121°C + voldoende tijd → sporen worden wél gedood
- Gewone weckketel = 100°C → niet voldoende
Wil je dus veilig groenten, vlees of vis wecken? Dan heb je een high-pressure canner (autoclaaf) nodig.
Wat is botulisme eigenlijk?
Clostridium botulinum leeft graag zonder zuurstof en komt overal in de natuur voor. Ze produceert een zeer sterk toxine dat ernstige voedselvergiftiging veroorzaakt, gelukkig in Nederland heel zeldzaam.
De bacterie vormt hittebestendige sporen in een soort “slaapstand”. Die kunnen later weer actief worden. Dat gebeurt in de darmen bijna nooit.
Toch is de toxine zó sterk dat er na 12–36 uur klachten kunnen ontstaan:
- verlammingen
- slecht zien
- moeilijk slikken en spreken
In het uiterste geval kan botulisme dodelijk zijn, maar het komt bijna nooit voor.
Zuigelingenbotulisme (bij baby’s tot 1 jaar)
Baby’s hebben nog geen volledig ontwikkelde darmflora. Daardoor kunnen ze ziek worden van sporen, vooral uit:
- honing (belangrijk!)
Let op symptomen:
- minder eetlust
- veel huilen
- sloomheid
- verstopping, spierzwakte, verlammingen
Zie je dit? Bel meteen een arts. Met snelle behandeling herstellen baby’s meestal volledig binnen enkele weken.
Honing en botulisme
Alle soorten honing kunnen sporen bevatten, dat is niet te voorkomen. Verhitten helpt niet en oplossen in thee evenmin.
Daarom:
- Baby’s <1 jaar → géén honing
- Vanaf 1 jaar → veilig, ook voor zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven.
Risicoproducten thuis
De meeste besmettingen ontstaan door:
- zelf ingemaakte groenten
- zelf ingemaakt vlees
- knoflook in olie die te lang staat
Zelf ingemaakt fruit? Geen probleem: zuur.
Geconserveerd voedsel uit de winkel? Veilig.
Behalve als het blik bol staat → weggooien.
Wettelijke regels
Volgens de Warenwet mag botulisme niet aanwezig zijn in levensmiddelen (behalve in rauwe producten die nog verhit worden).
Ons advies: kook zelf geweckte groenten, vlees of vis nog 10 minuten door voordat je ze eet.
Voedingsadvies: zo voorkom je besmetting
- Weck geen groenten of vlees thuis tenzij je precies weet hoe het moet of: kook het product na het openen nog 10 minuten.
- Zelfgemaakte knoflook in olie of pesto: maximaal 4 dagen bewaren in de koelkast.
- Blik dat bol staat? Meteen weg.
- Honing + baby’s: <1 jaar nooit, daarna veilig.
Volg ons
